Huzeyfe bin Yeman (?-656)

Peygamber Efendimizin (asm) sırdaşı olmakla meşhur olmuştur. Resulullah, münafıklarla ilgili bütün sırları ona söylemiştir. Hz. Ömer (ra), Huzeyfe’yi (ra) yakından takip ederek onun kılmadığı cenaze namazlarına katılmamıştır. Sahabelerin önde gelenlerindendir. Risale-i Nur’da kendisinden “mühim zat” (Mektubat, s. 110) ve sahabenin büyüklerinden (eazım-ı Sahabe) şeklinde söz edilmektedir (Mektubat, s. 179). Ensardandır. Künyesi, Ebu Abdullah Huzeyfe bin Hisl (Huseyl) bin Cabir şeklindedir.

Huzeyfe Medine’de doğdu. Doğum tarihi kesin olarak bilinmemektedir. Babası Hisl bin Cabir, annesi de Rebab bint Ka’b’dır. Baba-oğul Bedir Savaşı’ndan önce Müslüman oldular. Ancak, Bedir Savaşı’na katılamadılar. Çünkü, savaşa katılmak üzere yola çıkarken Müşrikler tarafından yakalandılar. Peygamber Efendimizin (asm) yanında savaşa katılmayacaklarına dair söz vermek zorunda kaldılar. Çünkü, ancak böyle bir söz vermeleri halinde serbest kalabileceklerdi. Peygamber Efendimizin yanına varınca durumu anlattılar. Aslında, hayati tehlike olduğu durumlarda Müşriklere verilen sözlerin ve vaadlerin dini bir bağlayıcılığı yoktu. Buna rağmen, sırf verdikleri sözleri tutmalarını sağlamak gayesiyle, Peygamber Efendimiz savaşa katılmalarına izin vermedi. Böylece sözleri yerine gelmiş oldu.

Huzeyfe, Bedir Savaşı dışında kalan diğerlerinin hemen hepsine katıldı. Kendisi Uhud seferine çıkarken, babasını geride kalan insanlara bakması ve biraz da yaşlı olmasından ötürü ordu ile birlikte götürmedi. Ancak babası, Allah yolunda cihada katılmak arzusu ve Uhud’dan gelen haberlerin de etkisiyle daha fazla dayanamayarak savaş meydanına hareket etti. Savaşa katıldıktan sonra hiç farkına varmadan Müşriklerin arasına karıştı. Akabinde yanlışlıkla müşrik zannedilerek Müslümanlar tarafından öldürüldü ve şehit oldu. Huzeyfe, büyük bir acıyla sarsılmasına rağmen, yapılanın bir yanlışlık olduğunu düşünerek teselli bulmaya çalıştı. Peygamber Efendimiz, kendisine diyet ödenmesini teklif ettiyse de kabul etmedi. Kendisine ödenmek istenenleri fakir Müslümanlara bağışladı.

Hendek Savaşı’na katılan Huzeyfe’ye, Peygamberimiz tarafından düşman hakkında bilgi toplama görevi verildi. Huzeyfe, yanında bulunan sahabelerle birlikte korku, açlık ve şiddetli soğuk yüzünden yerlerinden kıpırdayamaz bir haldeyken, Hz. Peygamber düşman hakkında bilgi toplayacak bir gönüllü arıyordu. Peygamber Efendimiz, gönüllü olana dua edeceğini belirterek bu çağrıyı üç kez tekrar ettiği halde kimseden ses çıkmadı. Bunun üzerine Peygamber Efendimizin, yanına gelerek görevi Huzeyfe’ye verdi. Huzeyfe aldığı duanın etkisiyle, kendisine verilen vazifeyi yerine getirirken, olumsuz hiçbir şeyden etkilenmediğini belirtmiştir. (Sahabeler Ansiklopedisi, Yeni Asya Gazetesi Neşriyatı, 2. C., s. 476-477).

Huzeyfe, gerek savaşlarda gösterdiği kahramanlık ve gerekse sair zamanlardaki örnek davranışlarıyla gönüllerde taht kurdu. Peygamber Efendimizin duasına mazhar oldu ve sahabelerin sevgisini kazandı. Bir ara sahabeler, daha iyi hizmet edebilmek maksadıyla Cenab-ı Hakk’tan neler isteyecekleri konusunda sohbete dalmışlardı. Kimi altın, kimi mal-mülk ve arazi isteyip yine Allah yolunda sarfetmek istediklerini birbirlerine söylemekte ve dua etmekteydiler. Hz. Ömer’den (ra) de nasıl bir dua edeceği sorulunca; “Ben, Allah’tan Ebu Ubeyde, Muaz bin Cebel ve Huzeyfe bin Yeman gibi mücahitler isterim” diyerek karşılık verdi.

Huzeyfe, Peygamber Efendimizin (asm) katipliğini de yaptı. Kendisine zekatla ilgilenme görevi verildi. Bu görevle bağlantılı olarak Ezd kabilesinin zekatını toplama işi ona verildi. Bu amaçla Deba’ya hareket etmeden evvel, Peygamber Efendimiz, zekatın esaslarını ihtiva eden bir mektubu kendisine verdi.

Üstün meziyetleriyle her zaman güven verdi. Peygamber Efendimiz, bir defasında, “Benden sonra size bir şahsı halife tayin edebilirim, fakat siz ona itaat etmezseniz azaba çarpılırsınız. Ancak, Huzeyfe ne söylerse onu tasdik edin, söylediklerini kabul edin” (Sahabeler Ansiklopedisi, s. 477) şeklinde buyurdu. Diğer taraftan sır saklaması ile meşhur oldu. Bu sebeple Peygamber Efendimize sırdaş oldu. Peygamber Efendimiz, ileride meydana gelecek hadiseler ve Müslümanlar arasında gizlenen münafıklarla ilgili bilgileri ona anlattı. Bu konular ile ilgili olarak kendisinden başka hiç kimsenin bilgi sahibi olmadığını, Hz. Ömer (ra) ve Hz. Ali (ra) açık bir şekilde beyan ettiler (Selman Başaran; “Huzeyfe b. Yemân”, TDVİA., 18. C., s. 434).

Hz. Ömer, işte bu özelliklerinden dolayı Huzeyfe’yi yakından takip etti. Fitneler ve münafıklar konusunda sürekli düşüncelerine başvurdu. Özellikle cenaze namazlarında onun olup olmadığına dikkat etti. Gittiği cenaze namazında eğer Huzeyfe yoksa, o da namaza katılmadı. Kendi halifeliği sırasında valileri arasında münafıkların olup olmadığını ısrarla Huzeyfe’ye sordu. Huzeyfe, bir kişinin olduğunu ancak, ismini veremeyeceğini bildirdi. Hz. Ömer, bilahare yaptığı tahkikat sonunda münafık olanı tespit ederek görevden aldı.

Huzeyfe, Şakk-ı Kamer mucizesine şahit olan ve bu mucizeyi nakleden sahabelerden biriydi. Şahit olduğu bir başka mucize ise kendisinin ve Ebu Hureyre’nin de aralarında bulundu sahabelere Peygamber Efendimizin; “Cehennemde birinizin dişi Uhud Dağından daha büyük olacak” ihbarıdır. Ebu Hüreyre, o heyetten birinin Yemâme Harbinde Müseylime tarafında bulunup mürted olarak katledildiğini ve ihbar-ı Nebevînin doğru çıktığını beyan etmiştir. (Mektubat, s. 110)

Hz. Ömer halife seçildikten sonra, Huzeyfe’yi Medain’e vali olarak tayin etti. Halifenin kuralı gereği, vali yerine ulaştığında kendisine ne kadar maaş verilmesini istediği sorulmaktaydı. Huzeyfe de tayin edildikten sonra, Medain şehrine merkebinin sırtında girdi. Halk, kural gereği ne kadar maaş istediğini kendisine sordular. O da, sadece kendisi için doyacak kadar yiyecek ve merkebi için de yem istedi. Hz. Ömer (ra), vali olduktan sonra da sade bir şekilde yaşamaya devam ettiğini görünce çok sevindi ve tekrar görevinin başına gönderdi.

Huzeyfe (ra), Medain şehrinde bulunduğu süre zarfında şehrin imarı için büyük çaba sarf etti. Bu arada Nihavend Savaşına katıldı. Bu savaşta İslam Ordusunun başında Numan bin Mukarrin bulunmaktaydı. Komutan şehit oldu. Bunun üzerine Huzeyfe kumandanlığı eline aldı. Hücuma geçerek düşmanı teslim olmak zorunda bıraktı. Bilahare Hemedan, Rey ve Dinever şehirlerini fethetti.

Huzeyfe, Hz. Ali’nin halife seçilmesinden kısa bir süre sonra 656 yılında Medain’de Hakk’ın rahmetine kavuştu. Vefatından evvel biat ettiği gibi, çocuklarına da Hz. Ali’ye (ra) biat etmeleri hususunda vasiyette bulundu. Kitap ve Sünnet konusunda son derece titiz davranan Huzeyfe, Halife Hz. Osman’a (ra) Kur’an nüshalarının çoğaltılması hususunda uyarıda bulundu. Çünkü, İrminiye seferi sırasında Iraklı ve Suriyeli askerlerin Kur’an-ı Kerim’i farklı kıraatlarda okuduklarını gördü. Bu durumun ileride karışıklığa sebebiyet vereceğini düşünerek, Hz. Ebubekir (ra) zamanında toplatılan nüshaların çoğaltılmasını ve İslam beldelerine gönderilmesini istedi.

Huzeyfe (ra), öğrendiklerini çevresine aktarma konusunda büyük gayret sarf etti. Çok önemli uyarılarda bulundu. İnsanların en hayırlı olanının, hem dünyası hem de ahireti için çalışanı olduğunu bildirdi. Özellikle fitneden sakınılması konusunda ısrarla ikazlarda bulundu. Fitnenin evvela hak kisvesine büründüğünü, cahil kimselerin bunu hak zannettikleri ve akabinde insanları önüne katıp götürdüğünü belirtti. Zamanla, iyiliği tavsiye etmeyen ve kötülükten sakınmayı tembihlemeyen insanların hayırlı kişiler olarak telakki edilmeye başlanacağını haber verdi. Kendisine fitnenin çok olduğu yerlerin nereler olduğu sorulduğunda; “İdarecilerin kapılarıdır. Sizden biriniz bir idarecinin huzuruna girer, yalanı tevil ederek tasdik eder, onda bulunmayan şeyleri de ona mal ederek anlatır.” cevabını vermiştir.

Katl konusunda ise çevresindekileri şaşkına çevirecek şu değerlendirmede bulundu: Huzeyfe, çevresinde bulunan birine, insanların en kötüsünü öldürmesi halinde, bu duruma sevinip sevinmeyeceğini sordu. “Sevinirim,” karşılığını aldıktan sonra ona, “o zaman öldürdüğün kişiden daha kötü olmuş olursun,” şeklinde ikazda bulundu.

Benzer konuda makaleler:

1 Yorum

Makale hakkında düşüncelerinizi paylaşın...

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.


*