Bir önceki yazımız olan “Bediüzzaman’ın boyun eğmediği ‘dört kumandan’” başlıklı çalışmamızda Bediüzzaman Hazretleri’nin “Hem İstanbul’un eski Harb-i Umûmîdeki istilâsındaki Hareket-i Milliye sırasında İstanbul’u istilâ eden dehşetli ecnebî kumandanı korkutup bize taarruz edememesi”2 dediği hadisedeki kumandan ile ilgili sadece isim olarak İngiliz İşgal Kuvvetleri Komutanı George Milne olarak bir tesbiti nazar-ı dikkatlere sunmakla kalmıştık. Bu çalışmamızda öncelikle Bediüzzaman Hazretleri’nin Risâle-i Nur Külliyatı’nın müteferrik yerlerinde konu ile ilgili bahislerini nazar-ı dikkatlere sunmaya ve İstanbul’u istilâ eden dehşetli ecnebî kumandanın mâhiyetini ve kim olduğunu anlamaya çalışacağız. İnşâallah ulaşabildiğimiz bilgileri ve belgeleri sizlerle paylaşmak arzusundayız.
Öncelikle elimizde bulunan Risale-i Nur Külliyat programlarını tarayarak İstanbul’un eski Harb-i Umûmîdeki istilâsındaki Hareket-i Milliye sırasında İstanbul’u istilâ eden dehşetli ecnebî kumandan ile ilgili Bediüzzaman Hazretleri ve talebelerinin yazdıkları bilgileri aktarmak istiyoruz.
Hazret-i Üstad İstanbul’un İngilizler tarafından işgâl edildiğine dair Külliyat’ta bizzat kendi ifadeleri ile epey malûmat vermektedir. Meselâ; Mektubat, Yirmi Dokuzuncu Mektub’da “Ey kardeşlerim! İngiliz gibi cebbâr bir hükûmetin istilâ ettiği bir zamanda, bu tarzda matbâa lisânıyla onlara mukâbele etmek, tehlike yüzde yüz iken hıfz-ı Kur’ânî bana kâfi geldiği halde, size de yüzde bir ihtimalle ehemmiyetsiz zalimlerin elinden gelen zararlara karşı, elbette yüz derece daha kâfidir.”3 ifadelerine yer vermektedir. Tarihçe-i Hayat, Isparta Hayatı kısmında ise Üniversite Nur Talebelerinin kaleme aldığı bir mektupta ilgili mevzu ile alâkalı îzâhlar da şöyledir: “…elli sene evvel âlem-i İslâmı sömüren sömürgeci cebbâr ve zalim bir imparatorluğa karşı, ‘Tükürün o zalimlerin hayâsız yüzüne!’ diye matbuât lisânıyla cevap veren…”4
Üstad Hazretleri kendi ifadeleri ile de ‘Temyiz Mahkemesi Riyaseti’ne yazdığı müdâfaasında “Ben de bu otuz kırk senelik hayatımı bilenleri ve Nurun binler has şakirtlerini işhâd ederek derim: İstanbul’u işgâl eden İngilizlerin başkumandanı, İslâm içinde ihtilâf atıp, hatta Şeyhülislâm ve bir kısım hocaları kandırıp birbiri aleyhine sevk ederek itilâfçı, ittihatçı fırkalarını birbiriyle uğraştırmasıyla Yunanın galebesine ve harekât-ı milliyenin mağlûbiyetine zemin hazırladığı bir sırada, İngiliz ve Yunan aleyhinde Hutuvât-ı Sitte eserimi Eşref Edib’in gayretiyle tab’ ve neşretmekle o kumandanın dehşetli plânını kıran ve onun idâm tehdidine karşı geri çekilmeyen…”5 tavrını dikkatlere sunmaktadır.
Bediüzzaman Hazretleri’nin “İstanbul’da en büyük ve en ehemmiyetli ve tesirli hizmet-i vataniye ve milliyesinden birisi de Hutuvat-ı Sitte adlı eseriyle gaddar zalimlerin yüzlerine tükürüp, izzet-i diniyeyi ve şeref-i İslâmiyeyi muhafaza etmesidir. İstanbul’un yabancılar tarafından işgâl sıralarında, İngiliz Anglikan Kilisesinin, Meşihât-i İslâmiyeden sorduğu altı sualine, altı tükürük mânâsında verdiği mâkul ve sert cevapları, onun derece-i cesâret ve kemalât ve şecâatını fiilen göstermektedir. Hutuvât-ı Sitte’yi neşrettiği zaman, Çanakkale’de muharebe oluyordu. İstanbul’un işgâlini müteakip İngiliz Başkumandanına bu eser gösterilir ve Bediüzzaman’ın bütün kuvvetiyle aleyhte bulunduğu kendisine ihbâr edilir. O cebbâr kumandan, idâm kararıyla vücudunu ortadan kaldırmak istediyse de, fakat kendisine, Bediüzzaman idâm edilirse bütün Şarkî Anadolu İngiliz’e ebediyen adâvet edeceği ve aşiretler her ne pahasına olursa olsun isyan edecekleri söylenmesi üzerine birşey yapamaz. İstanbul’da, İngilizler desiseleriyle Şeyhülislâmı ve diğer bazı ulemâyı lehlerine çevirmeye çalışmalarına mukabil, Bediüzzaman, Hutuvât-ı Sitte adlı eseri ve İstanbul’daki faaliyetiyle İngilizin, âlem-i İslâm ve Türkler aleyhindeki müstemlekecilik siyâsetini ve entrikalarını, tarihî düşmanlığını etrafa neşrederek, Anadolu’daki Millî Kurtuluş Hareketini desteklemiş, bu hususta en büyük âmillerden birisi olmuştu. Bu hizmetine dair kendi ifadesinden bir parça: Toplarını tahrip ve İstanbul’u istilâ ettiği hengâmda, o devletin en büyük daire-i diniyesi olan Anglikan Kilisesinin Başpapazı tarafından, Meşihât-ı İslâmiyeden dinî altı sual soruldu. Ben de o zaman, Dârü’l-Hikmeti’l-İslâmiyenin âzâsı idim. Bana dediler: ‘Bir cevap ver. Onlar, altı suallerine altı yüz kelimeyle cevap istiyorlar.’ Ben dedim: ‘Altı yüz kelimeyle değil, altı kelimeyle değil, hattâ bir kelimeyle değil, belki bir tükürükle cevap veriyorum. Çünkü o devlet, işte görüyorsunuz, ayağını boğazımıza bastığı dakikada, onun papazı mağrurâne üstümüzde sual sormasına karşı yüzüne tükürmek lâzım geliyor… Tükürün o ehl-i zulmün o merhametsiz yüzüne!’ demiştim.”6
GENERAL GEORGE MILNE
Yaptığımız tedkîkâtlarda İstanbul’u işgâl eden İngiliz Başkumandanının General George Milne olduğu anlaşılıyor. İstanbul’u işgâl eden İngiliz Başkumandanının birçok belgede “İşgal ordusu kumandanı General Milne”7 olduğu ifade ediliyor.
Kaynaklarda “General George Milne’in (d.5 Kasım 1866 – ö. 23 Mart 1948) İngiliz komutan olduğu, 1916′da Makedonya’daki İngiliz kuvvetlerinin başına geçtiği, 1919′da İngiliz işgâl kuvvetleri komutanı olarak İstanbul’a girdiği, Kurtuluş Savaşı’nın başarıya ulaşmasından sonra İngiltere’ye dönerek genelkurmay başkanı olduğu.”8 bilgileri yer almaktadır.
Yaptığımız tedkîkâtlarda şu bilgilere de ulaştık: “Askerî ve siyasî gelişmelerden dolayı, İngiliz İşgal Orduları Komutanlığının denetim ve kontrolleri 1919 yılı Kasım ayından itibâren daha da artmıştır. İngiliz İşgal Orduları Komutanı General Milne, 24 Kasım 1919 tarihinde gönderdiği bir yazısında İstanbul’da Türklere ait taburların kendi bilgisi haricinde bir yerden başka bir yere sevkinin mümkün olmadığını, Osmanlı askerlerinin izni olmaksızın hiçbir yere hareket etmemeleri hakkında Harbiye Nezaretine daha önceden emirler verdiğini belirtiyordu.”9 Kurtuluş Savaşı ile ilgili İngiliz Belgelerinde İngiliz Generali Milne’den, “Hükümetimin talimatına göre İstanbul’da harekâtta bulunmak için hiç kimseden emir telâkki edemem”10 dediği ifade edilmektedir.
Yine kaynaklardan anlaşılıyor ki; İstanbul’un işgâl edilişinde kumandanlık konusunda Fransızlar ile İngilizler arasında çok sert tartışmalar ve diplomatik mücadeleler de yaşanmıştır.11 Ancak “İngilizler kendi askerlerinin General Milne’nin komutası altında kalmasında ısrarlıydılar, ama Fransız ve İtalyan kıtalarının General d’Esperey’in kumandanlığında olmalarına bir itirazları yoktu.”12 General George Milne, Türkiye’deki işgâl kuvvetleri başkumandanlığının İngilizler’e ait olduğunu iddia ettiği için, resmî işgâl İngilizler’in komutası altında gerçekleşti. General Milne Osmanlı Harbiye Nazırlığını, Posta ve Telgraf İdaresini İngiliz askerlerine işgâl ettirdi.”13
Böylece İngiliz’in İstanbul’u işgâl ettiğinde onların cebbâr kumandanının General Milne olduğu anlaşılıyordu. İşte bu cebbâr kumandana karşı Bediüzzaman Hazretleri boyun eğmemiş, bu dehşetli ecnebî kumandanı korkutup, kendisine taarruz edemediğini bildirmektedir.
Dipnotlar:
1- Fethü’l-Barî Şerh-i Buhari,13/53; Kenz-ül Ummal,9/64; Müsned-ül Firdevs,1/359(33 Hadis’ten 32. Hadis).
2- Emirdağ Lâhikası-1, s: 251.
3- Mektubat, s: 417, 29. Maktup, 6. Kısım.
4- Tarihçe-i Hayat-Isparta Hayatı, s: 701.
5- Müdafaalar-Temyiz Mahkemesi Riyasetine Yazılan müdafaa, M. Serkan’ın Hazırladığı Külliyat Programı.
6- Tarihçe-i Hayat, 1. Kısım, İlk Hayatı, s: 138.
7- http://www.analizmerkezi.com/yazar/ingiliz-bennett-anlatiyor-ataturke-nasil-vize-verdim–9288.html
8- http://tr.wikipedia.org/wiki/George_Milne
9- Gnkur. ATASE Arşivi: 1/1, Kls: 25, Ds: 68, F: 42-2, 42-5.
10- Gotthard Jaeschke, Kurtuluş Savaşı İle İlgili İngiliz Belgeleri, Ankara 1991, s. 227.
11- FO 406/,II, 2 Şubat 1919, 5.15. Savunma Bakanlığından Dışişleri Bakanlığına; C.E. Calwell, Field Marshal Sir Henry fflilsan 2 eilt (Londra: Casseli and Co. Ltd ..,1927) 1:226; Ibid., s. 227.
12- FO 406/43-10 Aralık 1919, s.ı. Dışişleri Bakanlığından Kraliyet Hukuk Müşavirliğine.
13- Azan, FrancilC! d’Espcrcy, ss.256-257.
Benzer konuda makaleler:
- Tükürün o ehl-i zulmün merhametsiz yüzüne!
- İdamlarına beş para ehemmiyet vermedim!
- Millî Mücadele’ye hizmetimi Ankara bildi ki çağırdı
- Âlem-i İslâma indirilen darbeleri en evvel kalbimde hissediyorum
- Bediüzzaman’ın boyun eğmediği ‘dört kumandan’
- İstanbul´un işgal yıllarında Bediüzzaman´ın hizmetleri
- Yeni Asya, Bediüzzaman’ın şu direktifinden hareketle kurulur
- Üstad Bediüzzaman ve Hutuvat-ı Sitte
- İstanbul’da Ramazan
- Milli Mücadelede İstanbul cephesi
İlk yorum yapan olun