İsveç eğitim sistemine genel bakış

İsveç halkının neredeyse yarısı düzenli bir çeşit eğitime katılmaktadır. 2003 yılında İsveç’te zorunlu eğitim çağında 1.046.441 kişi bulunmaktaydı. 20-29 yaş üzeri kişilerden % 30’un biraz üzerinde oranda kişi eğitime dahildir. Ana öğretim dili İsveççedir. İsveç’in kuzeyinde bulunan Sami nüfusu için temel öğretim programının Sami dilinde ve İsveççe öğretildiği devlet okulları bulunmaktadır. İsveç’te bütün öğrenciler kamu tarafından finanse edilen okullara gitmektedir. Bununla birlikte, öğrenciler % 7.2’si bağımsız okullar adı verilen özel kurumlara (zorunlu okullarda % 6.2 ve ortaöğretim ikinci düzeyde % 10,3) gitmektedir.

Bağımsız zorunlu okullar ve ortaöğretim ikinci düzey herkese açıktır. Bu okullar aynı öğretim programını takip eder ve belediyenin kendi okullarının aldığı hibelerle aynı kriterlerde belediyeden hibe alırlar. İşlemsel masrafları karşılamak için biraz devlet desteği alan üçüncü düzey eğitimde bir kaç özel kurum bulunmaktadır.

Hükümet eğitim için tam sorumluluk sahibidir ve her düzeyde eğitim için çerçeveyi oluşturur. Bununla birlikte temel, orta ve yetişkin eğitimi düzeylerinde eğitimi sağlamak ve okulları işletmek belediyelerin görevidir. Üniversiteler ve üniversite kolejleri üçüncü düzey öğretim verme ve işletme hususunda sorumludurlar. Ulusal çerçeve yasalardan ve okullar, öğretim programlar, hedefler ve ders öğretim programı konusundaki kurallardan oluşmaktadır. Üçüncü düzey öğretimde ulusal bir öğretim programı yoktur ancak kurallara yapılan bir ek lisans düzeydeki üçüncü düzey öğretimi ve bunların gerekliliklerini taahhüt etmektedir. Özellikle sistemin gözlemleme ve değerlendirmesine ilişkin bazı sorumluluklar hükümete bağlı kuruluşlara devredilmiştir.

İlkokul öncesi eğitim: Belediyelerin aileleri çalışan ya da okuyan 1 ila 5 yaş grubu çocuklar için ilkokul öncesi faaliyetleri sağlaması gerekmektedir. 1-5 yaşları arasında olan ve aileleri işsiz olan ya da başka bir çocuğa bakmak için izinli olan çocukların günde en az 3 saat ya da haftada 15 saat anaokuluna gitme hakları vardır. Bu da genelde ana okullarında sağlanır bununla birlikte çocuk bakıcıları tarafından çocuk bakıcısının kendi evinde ya da açık ana okullarında da sağlanmaktadır. İlkokul öncesi faaliyetler belediye bütçeleri ve ailelerin ödediği ücretlerle finanse edilmektedir. 1 Ocak 2002 tarihi itibariyle ücret almaya karar veren belediyelerde (hepsi almaya karar vermiştir) azami çocuk bakım ücreti ortaya konulmuştur. 1 Ocak 2003 tarihi itibariyle her çocuğa 4 yaşına girdiği yılın ilk sonbahar döneminde anaokulunda bir yer ayrılacaktır. Anaokulları 4-5 yaş grubu çocuklar için okul dönemi boyunca günün 3 saati ücretsiz olacaktır. Belediyelerin 6 yaşındaki çocuklar için normalde günde üç saat süren anaokulu dersleri vermeleri gerekmektedir. Bunlar genelde okul içerisinde düzenlenirler. Anaokulu sınıfı kamu okul sisteminin bir parçasıdır bununla birlikte katılım gönüllüdür. Eğitim ücretsizdir.

Zorunlu tam zamanlı eğitim: Çocuklar öğrenimlerine 6 ya da 7 yaşlarında başlayabilirler ve 9 yıl boyunca zorunlu olarak eğitim görmektedirler. 2003 yılında, 6 yaş grubundaki çocukların % 3,1 kadarı okula gitmiştir. İlk altı yıl içerisinde öğrencilere beden eğitimi ve sağlık, sanat, müzik ve el sanatları hariç genelde aynı öğretmen ders vermektedir. Daha sonra öğretmenler ekipler halinde çalışmalarına rağmen her konu için ayrı öğretmen bulunmaktadır. Zorunlu eğitimin ilk üç yılında (grundskola), sabahları ve öğleden sonra açık olan boş zaman merkezlerinde çalışan personelin okul faaliyetlerine katılması da yaygındır. Zorunlu eğitim boyunca sürekli değerlendirme gerçekleştirilmektedir. Ulusal değerlendirme beşinci ve dokuzuncu sınıfın sonunda (dokuzuncu sınıftakiler zorunludur) İsveççe, İngilizce ve Matematik konularında gerçekleştirilmektedir. Sekizinci sınıftan itibaren not verilmeye başlanır ve notlar 3 puan ölçeğinde verilir: geçer (G), iyi not ile geçme (VG) ve pekiyi ile geçme (MVG). Bir grunskola bitirme sertifikası son senesini başarıyla tamamlayan öğrencilere verilmektedir. Belli bir konuyla ilgili hedefleri elde edemeyen öğrenci o konuyla ilgili not almaz ancak bunun yerine yazılı bir değerlendirme alır. Okulu bitirdikten sonra, bu öğrenciler zorunlu eğitim sertifikalarını testler ya da orta lisedeki bir bireysel programda ileri çalışmalarla tamamlayabilirler.

Lise eğitimi ve lise sonrası eğitim: Bütün lise eğitim programları Gymnaskola’da verilmektedir. Bir zorunlu eğitim bitirme sertifikası öğrencilere Gymnasieskola’ya başvurma hususunda yeterlilik sağlamaktadır. Bununla birlikte, 17 ulusal programdan birini ya da özel olarak tasarlanmış programlardan (özel ilgi alanları olan öğrenciler için) birine devam etmek için öğrencilerin İsveççe, İngilizce ve Matematik derslerinden en azından geçer not almaları gerekmektedir. Bunu başaramayan öğrenciler bireysel bir program izleyebilirler. Bazı durumlarda öğrenciler kendi belediyeleri dışındaki bir kursa devam etmek için başvuruda bulunabilirler. Gymnasieskola ücretsizdir. Öğrencilerin çalışmaları sürekli olarak her dersin tamamlanmasıyla verilen notlarla değerlendirilmektedir. Belli konular için ulusal testler geliştirilmiştir. Final sınavı yoktur ancak gymnasieskolanın bitirilmesinin ardından bir bitirme sertifikası verilmektedir. Bu sertifikada öğrencinin çalışma planındaki dersleri ve her ders için aldığı notları içeren bir özet bulunmaktadır. Lise öğrenimlerini bitirdikten sonra öğrencilerin notlarını düzeltmek için sınavlara yeniden girmeleri gerekmektedir.

Üçüncü düzey öğretim: Üçüncü düzey öğretim üniversitelerde (universitet) ve üniversite kolejlerinde (högskola) verilmektedir. Lisans eğitimine kabul edilebilmek için başvuru sahiplerinin temel kabul gerekliliklerini karşılamaları gerekmektedir. Bunlar bütün dersler ve programlar için aynıdır. Eğer uygun aday sayısı mevcut yerlerin sayısını geçerse, şu kriterlerden bir tanesi ya da daha fazlası baz alınarak bir seçim yapılır: lise notları, üniversite standart giriş testi ve iş deneyimi. Bu genel olarak belirlenmiş çerçeve içerisinde, öğrencilerin kabulüne ilişkin sorumluluk kurumlardadır. Hemen hemen bütün kamu eğitimi ya da devlet destekli eğitim ücretsizdir. Öğrenci yardım sistemi öğrencinin çalışma esnasında hayat masraflarının yanı sıra ders yayınları da dahil olmak üzere öğrenim masraflarını da karşılayacak şekilde tasarlanmıştır.

{mosquelle}www.megep.meb.gov.tr, www.eurydice.org, 2005{/mosquelle}

Benzer konuda makaleler:

• Eskiyi aratmasın!
• “4+4+4”ün getirdikleri, götürdükleri
• Yeni Asya Vakfı’ndan hizmete devam
• EĞİTİMDE YASAKLAR KALKMALI
• “Çocuk Şöleni” bir senenin hasadı oldu
• Kur’ân öğrenme mevsimi
• Karma okullar daha başarısız
• OHAL ve eğitim
• Eğitim politikalarımızın değerlendirilmesi
• Sekiz yıl mecburiyet, sonrası serbestiyet!