Akıl maddi âlemin anlaşılıp bir anlam içerisinde değerlendirilebilmesi için en önemli araçlardan biri olmalı. Ancak bu melekenin işleyiş alanı ve sahip olduğu veriler açısından birikimi, ortaya koyduğu sonuçlar açısından büyük önem arz ediyor. Mantık kuralları aklın üzerinde gideceği yol oluşturma açısından önemli bir alt yapı oluşturma ve insanın maddi âlemle ilişkilerini belirleme açısından önemli bir yere oturuyor. İnsanın mülk boyutu ile olan ilişkileri esas olarak matematik ve mantığın belirlediği bir alana oturtulabilir. Varlık âleminin işleyiş kuralları çerçevesinde doğru ilişkiler ancak bu çerçeveye oturtulabilir. Zaten mülkün katılığı ve işleyen kuralların pek esnek olmaması çoğunlukla bu duruma zorlamaktadır. Matematik kurallarının işlediği akıl ve mantık alanında bu kurallara uymama bir anlamda fıtri şeriat kurallarına itaat etmeme anlamına geldiği için çoğunlukla maddi çarkların işleyişi içinde ezilme sonucunu doğuracaktır. Aklın ve matematiğin alanında bilim kuralları işlemekte, çünkü bilimin ana yapısını bu alanın incelenmesi sonucu ortaya çıkan kurallar oluşturmaktadır. Maddi planın şekillendirilmesinde akıl ve bilim gerçekten çok önemli yol gösterici unsurlar ve esas alınması, dikkat edilmesi gereken belirleyicilerdir. Bu unsurlar maddi varlığın işleyişini okudukları için onlara uyulmaması yine varlığın işleyişi ile cezalandırılacaktır. Böyle bir itaatsizlik; başarısızlık, geri kalmışlık, refah seviyesinin düşüklüğü, hayatın kalite düzeyinin azalması gibi sonuçları doğuracaktır.
Hayatımızın ve şu ana kadar yaşanmış insanlık tecrübesinin önümüze koyduğu çok önemli bir tecrübe de varlığın yalnızca maddeden ibaret olmadığı ve işleyişin tamamını aklın işleyiş kurallarına sığdırabilmenin ve matematiğin verileri ile izah edebilmenin mümkün olmadığıdır. Âlemlerin Yaratıcısı’nın özelliklerinde, yani sıfatlarında çoğunlukla matematiğe ya da doğru yorumlanmış bilime aykırı bir taraf olmamalıdır. Çünkü matematik ve bilim O’nun maddi âlemde işleyen ve adet haline dönüştürdüğü uygulamaların bir sonucu olup kaynağını O’ndan almaktadır. Ancak bunlar O’nun özelliklerinin ve sıfatlarının sadece belirli bir açıdan görünüşünü, sadece maddi planda algılanan şeklini ifade etmektedir. Orada yansıyanlar O’nun özelliklerinin tamamı olamazlar ve O’nun sahip oldukları maddi âleme ve aklın alanına tamamen sığmayacak kadar geniş ve maddenin kuşatamayacağı şekilde sınırsızdırlar. İnsan ise O’nu anlamaya, O’nu hissetmeye, O’nu sezmeye namzet olarak yaratılmış bir varlıktır. O yüzden idrakini, sezgilerini ve algılarını maddi âlemle sınırlamamalı, sadece kendi aklının sığlığına indirgememelidir. Varlığın genelinde hissedilen külli akıl ve eşya içinde gözlenip eşyanın ötesine geçen özellikler de fark edilebilmeli numuneler ve gölgeler alemi asıllar ve menbalar olarak algılanmamalıdır. Âlemimizde yaşananlar sadece gerçeğin ipuçlarıdırlar, kendisi değildir. Gerçeği yalnızca maddi âlemde aramak ve yalnızca aklıyla aramak idrakin sığlığına ve hayallerin, sezgilerin, güçlü intikallerin âlemlerimizde oluşturduğu zenginlikten uzak kalmaya ve manaların yalnızca algıların darlığında kalmasına yol açacaktır.
Âlemlerin Rabbi işleyişlerinde bizim aklımıza ve bilimin kurallarına uymak zorunda değildir. Böyle olduğunu da varlığın genel işleyişinde farklı vesilelerle ortaya koymaktadır. Varlığı kuşatan külli akıl her zaman ferdi akıllarla ve akılların ürünü olan bilim ile uyuşmayabilir. Burada problem sınırlı idraklerdedir. Asıl büyük problem ise külli aklın işleyişlerini kendi dar aklının işleyişlerine sığdırmaya ve o sığlık içinde izaha kalkışmaktır. Benliğin tezahürü olan böyle bir hal ferdin âleminde pek çok hakikatlerin gizlenmesine ve algıların darlığına hapsolmuş bir âlemde yaşamaya yol açacaktır. Akıl, kalp, vicdan, kader, cüz’i irade gibi kavramları, peygamberlerin (aleyhimüsselam) mucizelerini, Hazret-i Meryem’in bilinen kurallar dışında hamile kalışını, Hazret-i İsa’nın semaya çekilişini aklın ve bilimin ışığında anlayabilmek ya da izah edebilmek her ferd için mümkün olmayabilir. Ancak insani akıl ile izah edilememeleri var olmadıkları, mümkün olmadıkları anlamına gelmez. Her şey insanın aklına ve algılarına ya da kabullerine uygun olmayabilir. İnsan belirleyici değil, gözlemci konumundadır. O halde önüne çıkan manaları gözlemlemeli, doğruluğu açısından sorgulamalı ancak hiç bir şeyin her an bir atomdan bütün kâinatı halk eden kudrete ağır gelmeyeceğini unutmamalıdır.
Benzer konuda makaleler:
- Bizi Eşyadan Esmaya Duygularımız Ulaştırır
- Matematikle her şeyi izah mümkün mü?
- Varlığın besmelesi olan sevgi
- Ruhunuzu ve Hayallerinizi Serbest Bırakın
- Akıl ve Duygular
- Her Mümkün, Kabul Edilmiş Değildir
- Varlığın Ruhu
- Yeni Varlık İdraki
- Ruh, Hayat ve Hayatın Ruhu
- Kâinat ve Letafet
İlk yorum yapan olun