Celcelutiye kasidesi ebced ve cifir hesabıyla yazılmıştır

İlm-i cifir, “gelecekte vuku bulacak olayları değişik metotlarla öğrettiğine inanılan ilmin adı” şeklinde tanımlanır.1 Sosyolog İbn Haldun’a göre ilm-i cifir, bir disiplinden ziyade şahsî kabiliyetle ilgili olup, ilham ve keşif ilişkisi üzerinde durur.2

Hz. Ali’nin meşhur Celcelutiye kasidesinin hesab-ı ebcedî ve cifirle yazıldığını söyleyen Bediüzzaman, Cafer-i Sadık (ra) ve mutasavvıf Muhyiddin-i Arabi gibi zatların harflerin sırlarıyla ilgilendiklerini ve ebced hesabını mesleklerinde bir prensip olarak kabul ettiklerini belirtir. Ayrıca edipler arasında kullanımının âdeta gelenek haline geldiğini ve san’atı daha güzel göstermek için ebced hesabının kullanıldığını belirtir.3 Ve ayrıca ebced hesabının ve cifir ilminin doğru metotlarının kullanılmasıyla, hakikate anahtar olabilecek nitelikte sonuçlara ulaşılabileceğini vurgular.

Kâinat, aynı zamanda Mukaddir, yani her şeyi ölçüp biçen, hesaplayarak yaratan Cenâb-ı Hakk’ın isminin tezahürüdür de… Bu muhteşem dengeye, düzene, hesaba ilgisiz kalamayan insanoğlu, matematiğe dayanan bir ilgi kurmuştur. Bu ilginin ve harf ilminin disiplin haline getirilmesinin ismi, ebced/cifirdir.

İşte, ebced/cifirle bilinen olaylar da, Kur’ân ve hadislerde haber verilen ve gayblıktan çıkmış olan meselelerdir. Ki, cifir, istikbalde muhtemel olacak işlerden haber veren ilmin adıdır. Buna göre, sembolik şekiller ve harflerin ebced sayı karşılıkları üzerinde yapılan yorumlar, bu sahayla meşgul olan kimselerin başvurdukları yollardan biridir.

Ebced ile cifir yöntemleri arasındaki en önemli fark şudur:

Ebced gerçekleşmiş olanın, cifir ise gerçekleşmesi muhtemel olanın ilmidir.4

Dipnotlar:
1- Metin Yurdagür, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, “cifr” maddesi, c. 7, s. 215.
2- Mukaddime, II, s. 823.
3- Bediüzzaman, Sikke-i Tasdik-i Gaybî, s. 87.
4- İsmail Yakıt, Türk-İslâm Kültüründe Ebced Hesab ve Tarih Düşürme, Ötüken, İst. 1992.