İslam Tarihinde Bugün, sahabenin cesareti ve adanmışlığından başlayarak İslam devletlerinin siyasi mücadelelerine, ilmî hareketlerin doğuşundan reformlara kadar birçok önemli gelişmeye tanıklık eden bir gündür. 25 Mart’ta İslam tarihinde meydana gelen bazı kayda değer olaylar şunlardır:
1. Hz. Peygamber (s.a.v.) Bedir Gazvesi İçin Yola Çıkıyor (624)
Bedir Gazvesi, İslam tarihinin ilk büyük muharebesi olmuştur. 25 Mart 624 (17 Ramazan 2 Hicrî) tarihinde, Hz. Muhammed (s.a.v.) komutasındaki İslam ordusu Bedir’e doğru yola çıktı. Bu hareket, Müslümanların varlık mücadelesinin ve Mekke müşriklerine karşı ilk büyük direnişin başlangıcıydı.
2. Halife Hz. Ömer Döneminde İslam Ordularının Ceyhun Nehri’ne Doğru İlerlemesi (644)
Hz. Ömer’in hilafeti döneminde İslam orduları, Sasani topraklarını fethedip daha doğuya yönelmişti. 25 Mart 644’te, Horasan bölgesindeki seferlerde büyük ilerleme sağlanarak Ceyhun Nehri’ne kadar ulaşıldı. Bu, Orta Asya’ya İslam’ın ilk güçlü adımı oldu.
3. Endülüs Emevîleri’nin Kastilya’ya Karşı Askerî Zaferi (888)
Endülüs Müslümanları, kuzeydeki Hristiyan krallıklara karşı sık sık sınır çatışmaları yaşamaktaydı. 25 Mart 888’de, Kastilya Krallığı’na karşı yürütülen bir sefer başarıyla sonuçlandı ve stratejik kaleler Müslümanların eline geçti.
4. Büyük Selçuklu Devleti’nin Bizans’a Karşı Doğu Anadolu’da Yeni Fetihler Gerçekleştirmesi (1070)
Alparslan döneminde Selçuklular, Anadolu’daki Bizans varlığını zayıflatmak için yoğun seferler düzenledi. 25 Mart 1070’te, Erzurum ve çevresinde önemli Bizans kaleleri ele geçirildi. Bu, Malazgirt’e giden yolun taşlarını döşeyen adımlardan biriydi.
5. Memlüklerin Haçlılara Karşı Akkâ Kuşatmasında İlerlemesi (1291)
Memlükler, Haçlılara karşı Doğu Akdeniz kıyısında yoğun mücadele veriyordu. 25 Mart 1291’de, Akkâ Kuşatması’nda Memlükler surları ciddi şekilde yıpratmayı başardı. Bu kuşatma, Haçlıların Levant’taki son kalesini kaybetmesiyle sonuçlandı.
6. Osmanlı Devleti’nin Venedik’e Karşı Mora Seferi Hazırlıkları (1499)
Osmanlı donanması, denizlerde üstünlüğü sağlamak amacıyla seferler düzenliyordu. 25 Mart 1499’da Osmanlı, Venedik’e karşı Mora Yarımadası’ndaki deniz üslerini hedef alarak büyük bir deniz harekâtına hazırlandı.
7. Osmanlı Devleti’nin Safevîlere Karşı Tebriz Seferine Başlaması (1534)
Kanuni Sultan Süleyman döneminde doğudaki Safevî tehdidine karşı yeni bir sefer düzenlendi. 25 Mart 1534’te başlayan Tebriz Seferi, Osmanlı’nın Doğu Anadolu ve Azerbaycan üzerindeki hâkimiyetini pekiştirdi.
8. Osmanlı Devleti’nde Tanzimat Reformları Kapsamında İlk Modern Nüfus Sicil Yasası (1845)
Osmanlı bürokrasisinin modernleşme çabalarının bir parçası olarak, 25 Mart 1845’te ilk resmi nüfus sicil nizamnamesi çıkarıldı. Bu adım, vergi ve askerlik kayıtlarının düzenlenmesi açısından önemliydi.
9. Osmanlı Devleti’nde İlk Sanayi Nizamnamesinin Yayımlanması (1867)
Sanayileşme sürecine girmeye çalışan Osmanlı, 25 Mart 1867’de ilk sanayi nizamnamesini ilan ederek atölye ve fabrika düzenlemelerine yasal zemin kazandırdı.
10. Büyük Âlim ve Kadı Ebû Abdullah İbnü’l-Hâcib’in Vefatı (1249)
Fıkıh, nahiv ve mantık alanında önemli eserler veren Ebû Abdullah İbnü’l-Hâcib, 25 Mart 1249’da vefat etti. “Kâfiye” adlı nahiv kitabı ve “Muhtasarü’l-Muntahâ” adlı usûl-i fıkıh eseri, yüzyıllar boyunca medreselerde okutulmuştur.
25 Mart
İslam tarihinde 25 Mart; Bedir Seferi’nin başlangıcı, Horasan fetihleri, Selçuklu-Bizans mücadeleleri ve Osmanlı’nın hem doğuda hem batıda yürüttüğü stratejik seferlerle anılmaktadır. Ayrıca bu tarih, Osmanlı’nın idarî ve sanayi reformlarının geliştiği, İslam ilim geleneğine büyük katkılarda bulunmuş bir âlimin de vefat ettiği bir gündür.
📜 “İlim, maksada götüren bir nurdur; hikmet, o nurun dilidir.” – İbnü’l-Hâcib
Kaynaklar:
1- Taberî, Tarih-i Taberî, İstanbul: Klasik Yayınları
2- Kennedy, Hugh. The Prophet and the Age of the Caliphates, Londra: Routledge
3- Lévi-Provençal, Évariste. L’Espagne Musulmane, Paris: G.P. Maisonneuve & Larose
4- Uzunçarşılı, İ.H. Büyük Selçuklu Devleti Tarihi, Ankara: Türk Tarih Kurumu
5- Holt, P.M. The Age of the Crusades: The Near East from the Eleventh Century to 1517, Londra: Pearson
6- Faroqhi, Suraiya. Osmanlı ve Avrupa İlişkileri, İstanbul: İletişim Yayınları
7- Faroqhi, Suraiya. Osmanlı ve Safevî İlişkileri, İstanbul: İletişim Yayınları
8- Shaw, Stanford J. Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye, Cambridge: Cambridge University Press
9- Ortaylı, İlber. Osmanlı’da Modernleşme ve Sanayi, İstanbul: Timaş Yayınları
10- İbnü’l-Hâcib, Ebû Abdullah. Kâfiye ve Muhtasarü’l-Muntahâ, İstanbul: DİB Yayınları
Benzer konuda makaleler:
- İslam Tarihinde Bugün – 8 Mart
- İslam Tarihinde Bugün – 12 Mart
- İslam Tarihinde Bugün – 14 Mart
- İslam Tarihinde Bugün – 4 Mart
