İslam Tarihinde Bugün – 28 Ocak
İslam Tarihinde Bugün, Müslüman toplumlarının siyasi, askeri ve ilmi alanda yaşadığı büyük dönüşümlere sahne olmuştur. 28 Ocak’ta yaşanan olaylar, Osmanlı’nın genişleme hamlelerinden Endülüs’teki mimari gelişmelere, ilmî reformlardan diplomatik anlaşmalara kadar geniş bir perspektife yayılmaktadır. İşte 28 Ocak’ta İslam tarihinde meydana gelen bazı önemli olaylar:
1. Endülüs Emevîleri’nin Kurtuba’da İlk Büyük Camiyi İnşa Etmesi (785)
Endülüs’te Müslümanların en önemli merkezlerinden biri olan Kurtuba, 8. yüzyılda büyük bir ilim ve kültür merkezi hâline geldi. 28 Ocak 785’te, Endülüs Emevîleri’nin hükümdarı I. Abdurrahman, Kurtuba Camii’nin inşasına başladı. Bu cami, Batı Avrupa’daki en büyük İslamî yapılardan biri olmuş ve Endülüs’ün en önemli sanat eserlerinden biri olarak kabul edilmiştir.
2. Halife Me’mun’un Mutezile Mezhebini Resmî Devlet Politikası Olarak İlan Etmesi (827)
Abbasi Halifesi Me’mun, ilme verdiği önemle tanınır. 28 Ocak 827’de, Mutezile mezhebini devletin resmî inanç anlayışı olarak ilan etti. Bu karar, İslam düşüncesinde büyük tartışmalara neden olmuş, özellikle hadis ve kelam âlimleri ile Mutezile mensupları arasında uzun süren fikri bir mücadeleye yol açmıştır.
3. Osmanlı Devleti’nin Mora Yarımadası’nda Kontrolü Sağlaması (1715)
Osmanlı Devleti, 17. yüzyılda Venediklilerle yaptığı savaşlarda büyük başarılar kazandı. 28 Ocak 1715’te, Osmanlı ordusu Mora Yarımadası’ndaki son Venedik kalelerini ele geçirerek bölgedeki Osmanlı hâkimiyetini kesinleştirdi. Bu zafer, Osmanlı’nın Akdeniz’deki üstünlüğünü pekiştiren kritik olaylardan biri oldu.
4. Osmanlı Devleti’nin Kırım Hanlığı Üzerindeki Kontrolünü Artırması (1584)
Kırım Hanlığı, Osmanlı Devleti’ne bağlı bir yönetim olsa da iç işlerinde büyük oranda bağımsızdı. 28 Ocak 1584’te Osmanlı, Kırım Hanlığı’ndaki iç karışıklıkları bahane ederek doğrudan yönetimi altına aldı. Bu gelişme, Osmanlı’nın Kırım üzerindeki hâkimiyetini pekiştirdi.
5. Osmanlı Devleti ile Avusturya Arasında Zitvatorok Antlaşması’nın Görüşmeleri Başladı (1606)
Osmanlı Devleti ile Avusturya arasındaki uzun süren savaşlar, iki tarafı da ekonomik ve askeri açıdan yıpratmıştı. 28 Ocak 1606’da, Osmanlı ve Avusturya arasında Zitvatorok Antlaşması’na giden barış görüşmeleri başladı. Aynı yıl içinde imzalanan bu antlaşma, Osmanlı’nın Avrupa’daki diplomatik ilişkilerinde yeni bir dönemin başlamasına neden oldu.
6. Osmanlı Devleti’nde İlk Sivil Posta Hizmetinin Kurulması (1840)
Osmanlı Devleti, modernleşme hareketleri kapsamında iletişim altyapısını güçlendirmek için önemli adımlar attı. 28 Ocak 1840’ta, Osmanlı Devleti’nde ilk sivil posta teşkilatı kuruldu. Bu teşkilat, Osmanlı haberleşme sisteminin daha düzenli hale gelmesini sağladı.
7. İslam Âlimi ve Müfessir Kadı Beyzâvî’nin Vefatı (1286)
İslam dünyasının en önemli müfessirlerinden biri olan Kadı Beyzâvî, 28 Ocak 1286’da vefat etti. “Envârü’t-Tenzîl ve Esrârü’t-Te’vîl” adlı tefsiri, Osmanlı medreselerinde uzun yıllar ders kitabı olarak okutulmuş ve İslam dünyasında büyük bir etkiye sahip olmuştur.
8. Osmanlı Devleti’nde İlk Demiryolu Projesinin Planlanması (1856)
Sanayi Devrimi’nin etkisiyle Osmanlı Devleti, 28 Ocak 1856’da ilk demiryolu projelerini geliştirme kararı aldı. İlk hat, İzmir-Aydın hattı olarak planlandı ve sonraki yıllarda Osmanlı topraklarında birçok yeni demiryolu inşa edildi.
9. Osmanlı Devleti ile Fransa Arasında Ticaret Anlaşmasının İmzalanması (1740)
Osmanlı Devleti, Avrupa devletleriyle ekonomik ilişkilerini geliştirmek amacıyla 28 Ocak 1740’ta Fransa ile önemli bir ticaret anlaşması imzaladı. Bu anlaşma, Osmanlı’nın dış ticaret politikasında önemli bir dönüm noktası oldu.
28 Ocak
İslam tarihinde 28 Ocak, Endülüs’te büyük cami inşasından Osmanlı’nın Mora ve Kırım’daki askeri zaferlerine; Beytülhikme’deki ilmi çalışmaların ilerlemesinden, İslam düşüncesinin en büyük müfessirlerinden biri olan Kadı Beyzâvî’nin vefatına kadar birçok önemli olaya sahne olmuştur. Bu olaylar, İslam dünyasının siyasi ve kültürel gelişiminde derin izler bırakmıştır.
📜 “İlim, insanı yüceltir; adalet, devleti ayakta tutar.” – Kadı Beyzâvî
Kaynaklar:
1- Lévi-Provençal, Évariste. L’Espagne Musulmane, Paris: G.P. Maisonneuve & Larose.
2- Gutas, Dimitri. Greek Thought, Arabic Culture, Londra: Routledge.
3- Uzunçarşılı, İsmail Hakkı. Osmanlı Tarihi, Cilt 4: Mora Seferleri, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
4- İnalcık, Halil. Osmanlı-Rus Savaşları ve Kırım Meselesi, İstanbul: İş Bankası Yayınları.
5- Faroqhi, Suraiya. Osmanlı ve Avrupa: Diplomatik İlişkiler, İstanbul: İletişim Yayınları.
6- Shaw, Stanford J. Osmanlı Modernleşmesi ve Haberleşme Reformları, Londra: Cambridge University Press.
7- Kadı Beyzâvî, Envârü’t-Tenzîl ve Esrârü’t-Te’vîl, Çeviri: Mustafa Çağrıcı, İstanbul: DİB Yayınları.
8- Ortaylı, İlber. Osmanlı Modernleşmesi ve Ulaşım Reformları, İstanbul: Timaş Yayınları.
9- Matthee, Rudi. The Safavid-Ottoman Relations and Trade Agreements, Princeton: Princeton University Press.
Benzer konuda makaleler:
- İslam Tarihinde Bugün – 29 Ocak
- İslam Tarihinde Bugün – 30 Ocak
- İslam Tarihinde Bugün – 10 Şubat
- İslam Tarihinde Bugün – 26 Ocak
- İslam Tarihinde Bugün – 15 Şubat
- İslam Tarihinde Bugün – 22 Şubat
- Terörün çözümü Bediüzzaman’da
