İslam Tarihinde Bugün, sahabenin sabrı, sultanların stratejisi, âlimlerin irfanı ve gönül erlerinin davasıyla yoğrulmuş bir mirasın izlerini taşır. 3 Nisan tarihi, İslam’ın yayılışına tanıklık eden fetihlerden Osmanlı’nın eğitim reformlarına; Bedîüzzaman Said Nursî’nin Ayasofya’daki manevi tesirinden sadık talebelerinin vefatına kadar uzanan, hem tarihî hem de manevî yönü güçlü bir gündür.
1. Hz. Peygamber’in (s.a.v.) Bedir Gazvesi İçin Ordusunu Nihai Savaşa Hazırlaması (624)
Medine’den yola çıkan İslam ordusu Bedir’e yaklaşmıştı. 3 Nisan 624’te Hz. Peygamber (s.a.v.), orduya savaşın yaklaşmakta olduğunu bildirerek moralleri yükseltti, birlik ve dayanışmayı pekiştirdi. Bu hazırlık, Bedir zaferinin manevî temel taşlarındandır.
2. Hz. Osman Döneminde Derbend ve Hazar Yolu Üzerindeki Kalelerin Fethi (650)
Kuzey Kafkasya’daki geçit noktaları İslam’ın yayılışı için stratejik öneme sahipti. 3 Nisan 650’de, İslam orduları Derbend hattındaki önemli geçitleri ele geçirerek Hazarlar üzerine baskıyı artırdı.
3. Endülüs Emevîleri’nin Aragon Krallığına Karşı Sınır Hattını Güçlendirmesi (887)
İber Yarımadası’nda Hristiyan baskısına karşı tedbirler alınıyordu. 3 Nisan 887’de, Emevîler Aragon sınırında yeni kaleler inşa ederek savunma hattını kuvvetlendirdi.
4. Büyük Selçuklu Devleti’nin Bağdat Üzerindeki Nüfuzunu Arttırması (1089)
Selçuklular, Abbâsî halifesinin yanında siyasi üstünlük sağlamak istiyordu. 3 Nisan 1089’da, Sultan Melikşah’ın görevlendirdiği Nizâmülmülk’ün Bağdat’ta kurduğu düzenle Selçuklu etkisi resmen güç kazandı.
5. Memlüklerin Haçlılara Karşı Suriye Sınırını Güvence Altına Alması (1291)
Akkâ Kuşatması devam ederken, 3 Nisan 1291’de Memlükler, Trablus çevresinde yeni karargâhlar kurarak Haçlılara yönelik ikmal yollarını kesti. Bu hamle, kuşatmanın sonucunu belirleyen stratejik bir adımdı.
6. Osmanlı Devleti’nde İstanbul Darü’l-Fünûn’unun Yeni Programla Açılması (1900)
Osmanlı’da modern üniversiteleşmenin temeli sayılan Darü’l-Fünûn, 3 Nisan 1900’de yeni eğitim müfredatıyla yeniden açıldı. Bu adım, fen ve sosyal bilimlerde Batı tarzı eğitimin Osmanlı sistemine entegre edilmesini sağladı.
7. Bedîüzzaman Said Nursî’nin Ayasofya Mevlidinde Kalabalığı Yatıştırması (1909)
II. Meşrutiyet sonrası İstanbul’da yaşanan gerginlik ortamında 3 Nisan 1909’da Ayasofya Camii’nde okunan Mevlid-i Şerif sırasında yaşanan bir heyecan dalgası, Bedîüzzaman Said Nursî’nin yerinde ve tesirli konuşmasıyla yatıştırıldı. Kalabalığa hitaben “İslâmiyetin selâmeti ancak sağduyu ve itidal iledir” şeklindeki sözü, ortamı sakinleştirdi ve basiretli tavrı ile halk arasında büyük takdir topladı.
8. Bediüzzaman’ın Sadık Talebesi Tahirî Mutlu’nun Vefatı (1977)
3 Nisan 1977’de, Risale-i Nur’un neşri ve hizmetinde büyük emekleri olan Tahirî Mutlu ağabey ebediyete irtihal etti. Bedîüzzaman’ın “Sadakatte harika bir kahramandır” dediği Tahirî, yazısıyla, hizmet aşkıyla ve sessiz tevazusuyla binlerce kişiye örnek olmuştu.
9. Bediüzzaman’ın Hizmet Kâtiplerinden M. Emin Birinci’nin Vefatı (2007)
3 Nisan 2007’de, Üstad Bediüzzaman’ın yanında uzun yıllar kalmış olan ve onun evraklarını muhafaza eden M. Emin Birinci ağabey vefat etti. Arşiv ve dokümantasyon konusundaki titizliğiyle tanınan Emin Birinci, Risale-i Nur’un neşir tarihine ışık tutan önemli bir şahsiyettir.
10. Fıkıh ve Tefsir Âlimi İmam Nevevî’nin Vefatı (1277)
“Riyâzü’s-Sâlihîn” ve “el-Mecmûʿ” gibi eserlerin müellifi olan İmam Nevevî, 3 Nisan 1277’de vefat etti. Şafiî mezhebinin en önemli hukukçularından biri olarak tanınan Nevevî, zahidâne hayatı, ilmi disiplini ve hadis usulündeki derinliğiyle İslam düşünce tarihinde özel bir yere sahiptir.
3 Nisan
3 Nisan günü, sadece Bedir’e yürüyen ordunun değil, ilme, edebe ve irfana adanmış gönüllerin günü olarak da hatırlanmalıdır. Bedîüzzaman Said Nursî’nin Ayasofya’daki vakarı, Tahirî Mutlu ve M. Emin Birinci’nin vefatları; yalnızca birer tarihî not değil, aynı zamanda bir davaya adanmışlığın ölümsüz vesikalarıdır.
📜 “Cesed-i insan; havaya, suya, gıdaya muhtaç olduğu gibi, ruh-u insan da namaza muhtaçtır.” – B. Said Nursi
Kaynaklar:
1- Taberî, Tarih-i Taberî, İstanbul: Klasik Yayınları – Bedir Gazvesi öncesi hazırlıklar.
2- Kennedy, Hugh. The Prophet and the Age of the Caliphates, Londra: Routledge – Derbend ve Hazar hattı fetihleri.
3- Lévi-Provençal, Évariste. L’Espagne Musulmane, Paris – Endülüs Emevîlerinin Aragon sınır savunması.
4- Uzunçarşılı, İ.H., Büyük Selçuklu Devleti Tarihi, Ankara: TTK – Nizâmülmülk ve Selçuklu etkisinin Bağdat’ta artması.
5- Holt, P.M., The Age of the Crusades, Londra: Pearson – Memlüklerin Trablus çevresindeki Haçlı önlemleri.
6- Ortaylı, İlber. Osmanlı’da Eğitim ve Darülfünun, İstanbul: Timaş Yayınları – 1900 Darü’l-Fünûn düzenlemeleri.
7- Nursî, Said. Divan-ı Harb-i Örfî ve dönemin basın arşivi – 1909 Ayasofya Mevlidi hadisesi.
8- Gündüzalp, Zübeyir. Hizmet Rehberi, İstanbul: Nesil Yayınları – Tahirî Mutlu’nun vefatı ve biyografik bilgiler.
9- Birinci, M. Emin. Risale Tarihçesi Notları, Özel Arşivler – Vefat bilgisi ve hizmetleri.
10- İmam Nevevî, Riyâzü’s-Sâlihîn, el-Mecmûʿ, İstanbul: DİB Yayınları – Hayatı ve eserleri.
Benzer konuda makaleler:
- Said Nursi´nin 31 Mart olayındaki tavrı
- Üçü de Nisan yağmurlarıyla toprağa düştü…
- İslam Tarihinde Bugün – 16 Şubat
- İslam Tarihinde Bugün – 27 Şubat
