İslam Tarihinde Bugün, farklı coğrafyalarda İslam’ın yayılışı, siyasal otoritenin tesisi, ilim ve kültür hayatının şekillenmesi gibi birçok önemli gelişmeye sahne olmuştur. 30 Mart günü, hem askeri hem de ilmî tarihimiz açısından dikkate değer olaylarla hafızalarda yer edinmiştir.
1. Hz. Peygamber’in (s.a.v.) Bedir Gazvesi Öncesi Müşrik Ordusuyla İlk Karşılaşmayı Haber Alması (624)
Bedir Gazvesi yaklaşırken stratejik istihbarat büyük önem taşıyordu. 30 Mart 624’te, Hz. Peygamber (s.a.v.), müşrik ordusunun kendilerine yaklaştığına dair ilk bilgileri aldı ve sahabelerle birlikte savaş planı netleştirildi.
2. Halife Hz. Osman Döneminde Ermeniye Seferinin Genişletilmesi (647)
Ermeniye (bugünkü Doğu Anadolu ve Güney Kafkasya) bölgesindeki fetihler ilerliyordu. 30 Mart 647’de, Müslüman birlikler Dvin ve çevresindeki kaleleri fethederek bu hattaki İslam hâkimiyetini genişletti.
3. Endülüs Emevîleri’nin Navarra Krallığı’na Karşı Yeni Bir Harekât Başlatması (883)
Endülüs Emevîleri, kuzey sınırlarını güvence altına almak amacıyla seferler düzenlemekteydi. 30 Mart 883’te, Navarra topraklarına yönelik yeni bir akın başlatıldı ve sınır bölgelerinde önemli başarılar elde edildi.
4. Büyük Selçuklu Devleti’nin Anadolu’da Bizans Kalelerine Yönelik Taarruzu (1074)
Malazgirt Zaferi sonrasında Selçuklular Anadolu’da ilerleyişlerini sürdürüyordu. 30 Mart 1074’te, Selçuklu ordusu Bizans’ın elinde kalan bazı stratejik kalelere saldırı düzenledi ve Batı Anadolu’ya doğru geçiş sağlandı.
5. Memlükler ile Moğollar Arasında Halep ve Şam Hattında Son Direnişlerin Kırılması (1303)
İlhanlı Moğolları ile yapılan savaşlar Memlüklerin lehine sonuçlanıyordu. 30 Mart 1303’te, Memlük ordusu Halep ile Şam arasındaki son Moğol direniş noktalarını da ele geçirerek Suriye’de tam hâkimiyet sağladı.
6. Osmanlı Devleti’nin Mora Seferi İçin Askerî Hazırlıklarını Tamamlaması (1499)
Osmanlı-Venedik Savaşları sırasında Mora Yarımadası stratejik önem taşıyordu. 30 Mart 1499’da Osmanlı ordusu, Mora kıyılarına asker çıkarmak üzere hazırlıklarını tamamladı.
7. Osmanlı Devleti’nin Revan Seferi’nde Gence ve Tiflis Güzergâhını Belirlemesi (1635)
IV. Murad’ın Safevîler üzerine düzenlediği Revan Seferi’nin planları şekilleniyordu. 30 Mart 1635’te yapılan istişare sonucu Gence-Tiflis hattı üzerinden ilerleme kararı alındı.
8. Osmanlı Devleti’nde İlk Maarif Nizamnamesi’nin Hazırlanması (1869)
Eğitim alanında büyük bir dönüşüm süreci yaşanıyordu. 30 Mart 1869’da Maarif-i Umûmiyye Nizamnâmesi hazırlanarak eğitimin kademelendirilmesi ve taşra mekteplerinin denetlenmesi kararlaştırıldı. Bu düzenleme, modern Osmanlı eğitim sisteminin temelidir.
9. Osmanlı Devleti’nde İlk Resmî Kütüphane Kuruluşuna Dair Emir (1882)
Topkapı Sarayı ve bazı medreselerdeki yazma eserlerin derlenmesi amacıyla 30 Mart 1882’de resmî bir kütüphane teşkilatı kurulması için ferman çıkarıldı. Bu gelişme, kütüphanecilik tarihinde kurumsallaşmanın başlangıcı oldu.
10. Maturidî Geleneğin Büyük Âlimi İmam Ebû’l-Muîn en-Nesefî’nin Vefatı (1114)
Kelam, fıkıh ve usûl alanlarında büyük katkılar sunan İmam Ebû’l-Muîn en-Nesefî, 30 Mart 1114’te vefat etti. “Tabsıratü’l-edille” adlı eseri, Maturidî kelam geleneğinin klasiklerinden biri sayılır.
30 Mart
30 Mart, İslam tarihinde Bedir Gazvesi öncesi kritik kararların alındığı, Selçukluların Anadolu’da ilerleyişini sürdürdüğü, Osmanlı’nın hem eğitim hem de askerî reformlarla yükseldiği ve büyük bir kelam âliminin bu dünyadan göçtüğü önemli bir tarihtir.
📜 “Delilsiz inanç taklittir; ilimle beslenen iman ise tahkiktir.” – Ebû’l-Muîn en-Nesefî
Kaynaklar:
- Taberî, Tarih-i Taberî, Klasik Yayınları
- Kennedy, Hugh. The Prophet and the Age of the Caliphates, Routledge
- Lévi-Provençal, L’Espagne Musulmane, Paris
- Uzunçarşılı, İ.H., Büyük Selçuklu Devleti Tarihi, TTK
- Holt, P.M., The Age of the Crusades, Pearson
- Shaw, Stanford J., Osmanlı’da Eğitim Reformları ve Kütüphaneler, Cambridge University Press
- Faroqhi, Suraiya, Osmanlı Eğitim ve Bilgi Kurumları, İletişim Yayınları
- Ebû’l-Muîn en-Nesefî, Tabsıratü’l-edille, DİB Yayınları
- TDV İslam Ansiklopedisi, “Nesefî” ve ilgili maddeler
- Ortaylı, İlber, Osmanlı’da Kurumsallaşma ve Maarif Tarihi, Timaş Yayınları
Benzer konuda makaleler:
- İslam Tarihinde Bugün – 5 Mart
- Said Nursi´nin 31 Mart olayındaki tavrı
- İslam Tarihinde Bugün – 24 Mart
- İslam Tarihinde Bugün – 1 Mart
