İslam Tarihinde Bugün, sadece mazideki zaferleri ve yönetim kararlarını değil; aynı zamanda dava adamlarının gayretini, ilim ve irfan ehlinin fedakârlığını da içine alır. 5 Nisan, geçmişin büyük fetihlerinin yanı sıra yakın dönemin hizmet kahramanlarından Mehmet Kutlular’ın vefatıyla da hatırlanır. Bu tarih, hem siyasi iradenin hem de kalemle yürütülen manevî mücadelenin buluştuğu anlamlı bir gündür.
1. Hz. Peygamber’in (s.a.v.) Bedir Gazvesi Öncesi Düşman Ordusuyla Temas Kurması (624)
Mekke müşrik ordusu ile fiilî çatışma öncesi son hazırlıklar yapılırken, 5 Nisan 624’te keşif birlikleri ilk teması kurdu. Bu küçük çaplı temaslar, Bedir Savaşı’nın fiilen başlayacağının habercisiydi.
2. Hz. Osman Döneminde Taberistan ve Deylem Bölgesine Derinleşen Seferler (651)
Sasani Devleti’nin yıkılmasından sonra İslam orduları kuzey İran’a yöneldi. 5 Nisan 651’de, Deylem ve Taberistan hattında yapılan seferlerle bölge halkıyla ilk temas kuruldu ve İslam tebliği başladı.
3. Endülüs Emevîleri’nin Zaragoza Bölgesinde Yeni İslami Yerleşimler Kurması (892)
Kuzey İspanya’da sınır bölgelerinde İslamlaşma süreci sürüyordu. 5 Nisan 892’de, Zaragoza çevresinde hem askeri hem sosyal yeni yerleşim birimleri inşa edildi. Bu adım, bölgedeki kültürel dönüşümün temelini attı.
4. Büyük Selçuklu Sultanı Melikşah’ın Doğu Anadolu’daki Türkmen Beyliklerine Müdahalesi (1091)
Merkezî otoriteyi korumak isteyen Melikşah, 5 Nisan 1091’de Erzincan ve çevresindeki Türkmen beyliklerinin bağımsız hareketlerini bastırmak üzere harekete geçti. Bu, Selçuklu’nun Anadolu’daki denetimini artırdı.
5. Memlükler ile Moğollar Arasında Antep ve Halep Hattında Kervan Yollarının Güvenliğinin Sağlanması (1291)
Haçlıların ve Moğolların tehditleri karşısında ticaret yolları tehdit altındaydı. 5 Nisan 1291’de Memlükler bu güzergâhlarda askerî devriyeler kurarak iktisadî hayatın devamını güvence altına aldı.
6. Osmanlı Devleti’nin Irak Seferi İçin Lojistik Hazırlık Başlatması (1534)
Kanuni Sultan Süleyman, Safevîler üzerine çıkacağı Irakeyn Seferi’ne hazırlanıyordu. 5 Nisan 1534’te Diyarbakır ve Halep bölgelerine büyük mühimmat ve iaşe sevkiyatı başladı.
7. Osmanlı’da İlk Resmî Devlet Basımevi İçin Tercüme Kurulu Kurulması (1832)
Matbaanın kurumsallaşması sürecinde 5 Nisan 1832’de devletin yayınlayacağı eserlerin kontrolü için ilk resmî Tercüme Heyeti oluşturuldu. Bu heyet, hem teknik hem ideolojik filtreleme görevi üstlendi.
8. Osmanlı’da İlk Coğrafya Kitabının Medreselerde Ders Kitabı Olarak Kabulü (1865)
Modern coğrafya biliminin eğitim sistemine dâhil edilmesiyle 5 Nisan 1865’te medreselerde Batılı metotlara uygun ilk coğrafya kitabı resmî ders kitabı olarak ilan edildi. Bu, Osmanlı’daki eğitim dönüşümünün önemli bir adımıydı.
9. Mehmet Kutlular’ın Vefatı (2021)
5 Nisan 2021’de, hayatını Risale-i Nur hizmetine adayan, Yeni Asya gazetesinin kurucularından ve 51 yıl boyunca imtiyaz sahipliğini yapan Mehmet Kutlular vefat etti. Bediüzzaman Said Nursî’ye gönülden bağlılığı, basın yoluyla İslamî hakikatleri yayma azmi ve sabırla sürdürdüğü yayıncılık mücadelesi, onu yakın dönemin öncü manevî hizmet adamlarından biri hâline getirmiştir. Özellikle 1970’li yıllardan itibaren Anadolu’daki Risale-i Nur neşriyatını kurumsallaştırması ve fikir yayıncılığına öncülük etmesiyle tanınan Kutlular, “hizmet-i imaniye ve Kur’aniye” anlayışını medya diliyle buluşturan öncülerden biri olarak anılır.
10. Fıkıh ve Usûl Âlimi İmam Şehâbeddin el-Karâfî’nin Vefatı (1285)
Maliki fıkhının büyük usulcülerinden olan İmam Şehâbeddin el-Karâfî, 5 Nisan 1285’te vefat etti. “el-Furûk” ve “el-Ihtilâf fî’l-Usûl” gibi eserleri, İslam hukuk düşüncesinde ayrıntıların hikmetle kavranışına dair kalıcı izler bırakmıştır.
5 Nisan
Bu gün, sahabelerle şekillenen Bedir hazırlıklarından Selçuklu idaresine, Osmanlı eğitim reformlarından Mehmet Kutlular gibi ihlâsla hizmet eden şahsiyetlere kadar geniş bir zaman ve anlam yelpazesi sunar. Zaman değişse de dava değişmiyor: Kalemle, ahlâkla, tevazuyla yapılan bir hizmet, çağları aşan bir mirasa dönüşüyor.
📜 “Deprem İlahi ikazdır!” – Mehmet Kutlular
Kaynaklar:
1- Taberî, Tarih-i Taberî, İstanbul: Klasik Yayınları – Bedir Gazvesi öncesi ilk temaslar.
2- Kennedy, Hugh. The Prophet and the Age of the Caliphates, Londra: Routledge – Taberistan ve Deylem seferleri.
3- Lévi-Provençal, Évariste. L’Espagne Musulmane, Paris – Zaragoza çevresindeki İslami yerleşimler.
4- Uzunçarşılı, İ.H., Büyük Selçuklu Devleti Tarihi, Ankara: TTK – Doğu Anadolu Türkmen beylikleri.
5- Holt, P.M., The Age of the Crusades, Londra: Pearson – Memlüklerin Antep-Halep güvenlik adımları.
6- İnalcık, Halil. Devlet-i Aliyye, Cilt 2, İstanbul: Kronik Kitap – Irakeyn Seferi hazırlıkları.
7- Ortaylı, İlber. Osmanlı’da Yayıncılık ve Tercüme Tarihi, İstanbul: Timaş Yayınları – Tercüme Heyeti’nin kuruluşu.
8- Shaw, Stanford J., Osmanlı’da Eğitim ve Bilim, Cambridge University Press – Coğrafya kitabının ders programına alınması.
9- Kutlular, Mehmet. Hatıralar ve Hizmet Notları, İstanbul: Yeni Asya Yayınları – Biyografi ve hizmet hayatı.
10- Karâfî, Şehâbeddin. el-Furûk, Kahire: Dâru’l-Fikr – Hayatı ve eserleri üzerine.
Benzer konuda makaleler:
- Said Nursi´nin 31 Mart olayındaki tavrı
- Mehmet Kutlular: Bir nur talebesinin siyasetteki istikameti
- Faruk çakır, gitti, gördü, yazdı
- Mehmet Kutlular için Dua ve taziye yağıyor
