Sürgün emri de M.Kemalden

Gizliliği kaldırılan Dersim belgelerine göre, harekâttan canını kurtarabilenler iskâna maruz bırakıldı. Başbakanlık Devlet Arşivlerinden çıkan belgelerden, bu iskân emrinin de harekâtta olduğu gibi yine Mustafa Kemal Atatürk tarafından verildiği anlaşılıyor. 8 Aralık 1937 tarihli bir yazıda, Atatürk’ün Tunceli’ye yaptığı seyahatte burada yaşayan halkın hayat şartlarının elverişli olmadığına kanaat getirerek Zonguldak ve Erzincan gibi başka bölgelere nakillerine karar verdiği belirtiliyor.

Sürgün emri de M. Kemal’den

Dersim harekâtından canını kurtaranlar iskana maruz kaldığı, Başbakanlık arşivlerinden çıkan belgelerden iskan emrinin de yine Mustafa Kemal Atatürk tarafından verildiği ortaya çıktı.

Türkiye gazetesinin bir süredir devam eden  Dersim ile ilgili dizi yazısı çarpıcı bilgileri ortaya koyuyor. Gazetenin sayfalarına taşıdığı gizliliği kaldırılan Başbakanlık Devlet Arşivlerindeki Dersim belgelerinde yer alan bilgilere göre, 1937’de fiilen başlayan Dersim harekâtının daha ilk evrelerinde bölgenin yeni iskanına ilişkin planlar hazırdı. İçişleri Bakanı Şükrü Kaya 1937’nin ilk aylarında bir yıl sonra yapılacak asıl katliam için hazırlıkların yapılmasında ısrar ediyordu. 13 Mayıs 1937 tarihli raporunda devam etmekte olan harekâtın daha öncekilere benzemeyeceği ifade edilirken köyleri, sürülerin, mahsulatın bile yakılması gerektiğini ifade ediyordu.1937 yılının sonlarına doğru isyanın başı olarak gösterilen Seyit Rıza teslim olduğu halde idam edildi. İsyanın lideri olarak gösterilen kişi artık yoktu. Bölge büyük oranda artık denetim altındaydı. Ancak asıl katliam da bundan sonra yaşandı. Askeri birlikler tüm Dersim sathında tarama faaliyetleri yürütüyordu. Katliamlardan kaçan halk dağlardaki mağaralara saklanmaya çalışıyordu. Ancak orada da kurtulma şansları azdı. Başlatılan sürek avında dağlarda saklanmaya çalışan halk bulunup öldürülüyor kayıtlara da “haydut” olarak geçiyordu. Halk, katliamdan kurtulabilmek için dağlara, mağaralara sığındı. Ancak emir gereği sürek avı başlatan askerler, “haydut” diye buldukları Dersimlileri öldürüyordu.

KİMLİKSİZ 12 BİN KİŞİ NÜFUSA KAYDEDİLDİ

Dersim belgelerine göre yapılan harekât sonucunda kimliksiz 12 bin kişi tespit edilerek nüfusa kaydedildi. Tunceli’nde Koçuşağı ve Kalan yasak bölgelerinin tesis edildiği belirtilirken bu bölgeler dışında kalan 8 bin kilometrekarelik sahadaki köylerin tamamına hakim olundu. Koçuşağı yasak bölgesinde kimsenin kalmadığı belirtilen raporda, Kalan bölgesinde halen kaçak yaşayanların ise kadınlarını ve çocuklarını “hükümet kapısına” göndererek af diledikleri, ancak kendilerine hükümet kapısına gelmekten başka çarenin olmadığı anlatılarak bu kadın ve çocukların geldikleri yerlere iade edildikleri yazılıyor. Raporda üç sene içinde 15’i büyük 100 köprü, Elazığ’dan Hozat ve Mameki’ye 100 kilometre yol, 9 büyük kışla, 9 karakol binası, iki hükümet konağının yapıldığı, üç hükümet konağının ise temellerinin atıldığı belirtiliyor.

İSKAN EMRİ M. KEMAL’DEN

Tunceli’nin yeni iskanıyla ilgili olarak düzenlenen toplantıya Atatürk ve Celal Bayar başta olmak üzere birçok önemli isim katılıyor. Dersim harekâtından canını kurtaranlar iskana maruz kaldı. Başbakanlık arşivlerinden çıkan belgelerden iskan emrinin de yine Mustafa Kemal Atatürk tarafından verildiği anlaşılıyor. Dönemin Sıhhat Vekili Ahmet Hulusi Alataş tarafın 4. Umumi Müfettiş General Abdullah Alpdoğan’a gönderilen 8 Aralık 1937 tarihli yazıda Atatürk’ün Tunceli’de yaptığı seyahatte burada yaşayan halkın hayat şartlarının elverişli olmadığına kanaat getirerek iskanlarına başka bölgelere nakillerine karar verdiği belirtiliyor. İskan bölgeleri olarak da Zonguldak ve Erzincan belirlenmiş.

Benzer konuda makaleler:

İlk yorum yapan olun

Makale hakkında düşüncelerinizi paylaşın...

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.


*