Üstad, “Mü’min kardeşime adavetim vaktinde!” derken ne demek istiyor?

“Bediüzzaman ‘mü’min kardeşlerine adavet (düşmanlık)’ mi ediyordu! Bu nasıl olur?” sualinin cevabına geçmeden önce, bu muhteşem psikolojik tesbitinin orijinal ifadelerine okuyalım:

Evet, düşmanlık, öfke, nefret, haset, gibi negatif duygular bağışıklık sistemini olumsuz etkiler. Meselâ, gastrit, ülser; midemizde yaranın açılmasıdır. Bunun sebebi, stres, yani, yeis, üzüntü, sıkıntı, endişe, gerginlik, heyecan, vesairedir.

Bunlar ise, maddî değil, manevîdir. Moralimizin bozukluğu nisbetinde bedenimizde, fizik yapımızda tahribatlar, iltihaplar, yaralanmalar hasıl olur. Zira, olumsuz duygular, asit ve benzeri tahripkâr ifrazatlar üretir. Dolayısıyla, olumsuz, negatif duygular, davranışlar, haramların cezası, karşılığı peşindir. Meselâ, faiz ve israf, malın bereketini götürür, ekonomik hayatı alt üst eder. İçki, alkol, uyuşturucu peşinen aklı iptal, bedeni tahrip eder, kazalara, cinayetlere sebep olur…

Bediüzzaman’ın, “mü’min kardeşime adavetim vaktinde” derken mü’min kardeşlerine düşmanlık mı ediyordu? sualinin cevabına gelince: Gayet tabiî ki, Bediüzzaman, “adavet”i, bugün bizim anladığımız, düşündüğümüz, “zarar veren, tahrip eden düşmanlık” anlamında kullanmıyor.

Peki, hangi anlamda kullanıyor? Malûm, özellikle “beliğ ve i’cazlı” olan Arapça bir kelimenin birkaç anlamı var. Meselâ, din kelimesinin otuz (30) anlamı olduğu yazılır lügatlarda. İşte bunun gibi, lügatlar, adavet kelimesinin, “öfke, kızgınlık, kin, düşmanca duygu, davranış; kırıcı ya da yok edici duygular besleme, düşman olma durumu” gibi birçok anlama geldiğini söyler.

Rahim ismine, Nebevî merhamete mazhar olan, Hz. Ebubekir-i Sıddık’ın ve Asr-ı Saadet şefkatini günümüze taşıyan Bediüzzaman, “Bir mü’min kardeşe adavetim vaktinde, o adavetten öyle bir azap çekiyordum” derken, elbetteki bu adaveti, “kızgınlık ve öfke” manasında kullandığı şüphesizdir…